Rừng Ngập Mặn Cửu Long Và Gỗ Cứng Giá Trị Bền Vững

Nằm ở phía Nam Việt Nam, đồng bằng sông Cửu Long không chỉ nổi tiếng với hệ thống kênh rạch chằng chịt mà còn sở hữu những cánh rừng ngập mặn độc đáo. Trong đó, các loại cây gỗ cứng như đước, mắm, vẹt đã tạo nên hệ sinh thái đa dạng, đồng thời mang lại giá trị kinh tế và môi trường đáng kể.

Hệ sinh thái đặc thù
Rừng ngập mặn tại đây đóng vai trò như "lá phổi xanh" điều hòa khí hậu khu vực. Với khả năng chịu mặn vượt trội, các loài cây gỗ cứng phát triển mạnh trong môi trường thủy triều lên xuống thất thường. Rễ chống dạng cọc của cây đước không chỉ giữ đất chống xói lở mà còn tạo môi trường sống cho hàng trăm loài thủy sinh. Theo nghiên cứu từ Trung tâm Môi trường ĐBSCL, mỗi hecta rừng có thể hấp thụ tới 1.5 tấn CO2/năm.

Thách thức từ con người
Từ thập niên 1990, nhu cầu về gỗ cứng trong xây dựng và đồ mỹ nghệ đã khiến diện tích rừng suy giảm 40%. Nhiều hộ dân chuyển sang nuôi tôm công nghiệp, phá vỡ cân bằng sinh thái. Tình trạng khai thác trái phép vẫn xảy ra tại các khu vực biên giới sông nước, đặc biệt vào mùa nước cạn khi thân cây dễ vận chuyển.

Giải pháp phục hồi
Chương trình tái trồng rừng ngập mặn đã được triển khai từ năm 2015 với sự hợp tác của Ngân hàng Thế giới. Công nghệ ươm giống cải tiến giúp tăng tỷ lệ sống của cây con lên 85%. Các hợp tác xã chế biến gỗ thân thiện môi trường được thành lập, kết hợp sản xuất than sinh học từ cành nhánh phụ phẩm. Mô hình du lịch sinh thái homestay đang phát triển mạnh tại Cà Mau và Bạc Liêu, tạo thu nhập ổn định cho người dân địa phương.

Tiềm năng trong tương lai
Gỗ cứng từ rừng ngập mặn được đánh giá có độ bền gấp 3 lần gỗ thông thường nhờ cấu trúc sợi dày đặc. Các nhà khoa học tại Đại học Cần Thơ đang nghiên cứu ứng dụng vật liệu composite từ vỏ cây mắm trong công nghiệp đóng tàu. Dự án "Rừng thông minh" sử dụng cảm biến IoT để giám sát sinh trưởng cây trồng hứa hẹn nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên.

Bảo vệ hệ sinh thái rừng ngập mặn không chỉ là nhiệm vụ của chính phủ mà cần sự chung tay từ cộng đồng. Qua các chương trình giáo dục môi trường và chính sách hỗ trợ sinh kế bền vững, thế hệ trẻ đang dần thay đổi nhận thức về giá trị thực sự của những cánh rừng gỗ cứng - nguồn tài nguyên quý giá mà thiên nhiên ban tặng cho vùng đất chín rồng.