Hội An Vẻ Đẹp Tường Đá Vàng Qua Thời Gian

Nằm bên dòng sông Thu Bồn thơ mộng, phố cổ Hội An từ lâu đã trở thành điểm đến lưu giữ những giá trị kiến trúc độc đáo. Trong số những nét đặc trưng làm nên dấu ấn của di sản thế giới này, hệ thống tường đá vàng (còn gọi là sa thạch vàng) hiện lên như bức tranh sống động kể câu chuyện về sự giao thoa văn hóa qua từng thế kỷ.

Những bức tường bằng vật liệu đặc biệt này không đơn thuần là kết cấu xây dựng thông thường. Theo nghiên cứu của Trung tâm Bảo tồn Di tích Hội An, kỹ thuật chế tác sa thạch vàng được các nghệ nhân xưa phát triển từ thế kỷ 16, kết hợp tinh hoa từ phương pháp xây dựng của người Chăm bản địa và kinh nghiệm của thương nhân Nhật Bản, Trung Hoa. Màu vàng nâu đặc trưng của loại đá này không chỉ tạo nên vẻ ấm áp mà còn có khả năng phản xạ ánh sáng dịu nhẹ, giúp điều hòa nhiệt độ tự nhiên cho các công trình.

Qua quá trình khảo sát thực địa, các chuyên gia phát hiện hơn 80% di tích kiến trúc cổ tại Hội An sử dụng sa thạch vàng làm vật liệu chính cho phần tường bao. Điều thú vị nằm ở chỗ mỗi khu vực lại có cách xử lý bề mặt khác nhau - trong khi các hội quán Trung Hoa thường để mộc bề mặt đá tự nhiên, những ngôi nhà phố của thương nhân Nhật Bản lại ưa chuộng kỹ thuật đục chạm hoa văn hình sóng nước. Sự khác biệt này phản ánh rõ nét tính cách và quan niệm thẩm mỹ của từng cộng đồng cư dân.

Không dừng lại ở giá trị thẩm mỹ, hệ thống tường đá vàng còn chứng minh tính ưu việt về kỹ thuật. Trải qua hơn 400 năm tồn tại với điều kiện khí hậu khắc nghiệt, nhiều bức tường vẫn giữ được độ nguyên vẹn đáng kinh ngạc. Nghệ nhân Lê Văn Tư (78 tuổi), người có 50 năm kinh nghiệm tu bổ di tích tại Hội An, chia sẻ: "Lớp vữa kết dính làm từ vôi, mật mía và nhựa cây dầu rái tạo nên độ dẻo dai đặc biệt. Khi kết hợp với kỹ thuật xếp đá 'mộc' không qua đẽo gọt, các khe hở tự nhiên trở thành hệ thống thoát ẩm thông minh".

Hiện nay, công tác bảo tồn những bức tường cổ đang đối mặt với nhiều thách thức. Sự gia tăng của các công trình xây dựng hiện đại xung quanh khu phố cổ làm thay đổi dòng chảy ngầm, dẫn đến hiện tượng xâm thực nền móng. Bà Nguyễn Thị Hồng Vân - Giám đốc Bảo tàng Văn hóa Sa Huỳnh - cho biết: "Chúng tôi đang phối hợp với các chuyên gia quốc tế để phát triển vật liệu thay thế có tính năng tương đồng, đồng thời số hóa toàn bộ hoa văn trang trí trên bề mặt đá nhằm lưu giữ tư liệu cho thế hệ sau".

Vào những buổi chiều tà, khi ánh hoàng hôn phủ lên những bức tường vàng rực, du khách như được chiêm ngưỡng bản giao hưởng ánh sáng độc đáo. Màu sắc biến đổi từ vàng cam sang nâu đỏ tạo nên hiệu ứng quang học kỳ ảo, khiến không ít nhiếp ảnh gia phải trầm trồ. Đây cũng chính là lý do nhiều họa sĩ đương đại chọn Hội An làm nguồn cảm hứng sáng tạo, biến những bức tường sa thạch thành "toan vẽ" sống động dưới bàn tay nghệ thuật.

Trong xu thế phát triển du lịch bền vững, việc gìn giữ di sản kiến trúc độc đáo này không chỉ là trách nhiệm của riêng Hội An. Mỗi viên đá vàng đều ẩn chứa câu chuyện về quá trình giao lưu văn hóa, về trí tuệ của tiền nhân trong việc thích ứng với môi trường tự nhiên. Như nhận định của kiến trúc sư người Pháp Patrick Danahy trong hội thảo quốc tế về bảo tồn di sản năm 2022: "Những bức tường sa thạch vàng ở Hội An chính là cuốn sử ký bằng đá, nơi mỗi vết rêu phong đều xứng đáng được đọc bằng cả trái tim".